Witaj! Witej!

Ahoj!

Hello!

Oba budynki tworzące Habsburską osadę gospodarczą „U początków Wisły” powstały pierwotnie w czasach panowania Habsburgów. Pierwszy (wejściowy) to autentyczna masztal (stajnia dla koni i krów), wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku na Wątrobnym – przysiółku (osiedlu) położonym na stokach Baraniej Góry nad doliną Białej Wisełki. Nawet ten gospodarczy budynek prezentuje styl alpejski (szwajcarski) spopularyzowany wtedy w całej Europie, zwłaszcza w uzdrowiskach. Wskazują na to ozdobne oszalowanie deskami na nakładkę, balkon z elementami snycerki i profilowane obramienia okien. Pierwotnie dach nakryty był szyndziołami czyli gontem (deseczkami z wcięciem po jednej stronie i układanymi jedna w drugiej).

Masztal stała obok nieistniejącej dziś gajówki arcyksiążęcej, podobnej do Domu inżyniera z Kwartyrów. Konie zapewne nie były przeznaczone do pracy w lesie, tylko pod wierzch do jazdy tzw. rajsztakami (płajami) czyli ścieżkami leśnymi, które prowadzone były poziomicami.

Drugi budynek jest repliką tzw. służbówki z Zadniego Gronia nad Czarną Wisełką, gdzie w 1906 roku wzniesiono modrzewiowy zameczek myśliwski dla pary arcyksiążęcej Izabeli i Fryderyka Habsburgów. Oboje byli zapalonymi myśliwymi, a w Wiśle polowali głównie na głuszce. Ponieważ towarzyszący parze arcyksiążęcej arystokratyczni goście nie mieścili się w istniejących gajówkach ani w pałacyku na Przysłopie, postanowiono wznieść nowy zameczek. Obok niego stanęły dwie oficyny: dla służby i gospodarcza.

Zameczek spłonął w nocy z 23 na 24 grudnia 1927 roku w trakcie prac remontowych, które miały przygotować go dla prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Dla głowy odrodzonego państwa polskiego wzniesiono nowy, murowany zamek, a ocalała oficyna była mieszkaniami dla robotników, a później personelu pomocniczego zamku. Także ona prezentuje styl alpejski objawiający się tu szerokimi, naczółkowymi dachami (pierwotnie krytymi gontem), podłużnym korpusem flankowanym dwoma ryzalitami i profilowanymi obramieniami okien. Budynek służbówki rozebrano podczas remontu zamku na początku XXI wieku. Ocalałe fragmenty zostały wykorzystane podczas wznoszenia repliki w 2023 roku. Można je zobaczyć wewnątrz budynku.

O PROJEKCIE Śląsk Cieszyński – wspólna historia drewna, żelaza i ludzi

Projekt jest realizowany wspólnie z czeskim partnerem – Regionální rada rozvoje a spolupráce se sídlem v Třinci, z. s.

Celem projektu jest, poprzez wykorzystanie wspólnego potencjału dziedzictwa kulturalnego, zwiększenia atrakcyjności turystycznej oraz odpowiedzialności Śląska Cieszyńskiego.
W ramach projektu powstaną dwa skanseny budownictwa drewnianego – w Wiśle i w Trzyńcu, trasa tematyczna „Wspólna historia drewna, żelaza i ludzi”, ekspozycje oraz przewodnik.

Projekt „Śląsk Cieszyński – wspólna historia drewna, żelaza i ludzi“, o numerze CZ.11.2.45/0.0/0.0/16_025/0001258.
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Programu Interreg V-A: Republika Czeska – Polska.